Nowe maszyny wypuszczane na rynek muszą spełniać szereg norm oraz wymogów, które określają ich parametry. Jest to bardzo istotne ze względu na bezpieczeństwo korzystania z nich. Warto dowiedzieć się, jakie normy muszą one spełniać, zanim zostaną dopuszczone do sprzedaży w Polsce.
Najważniejszym dokumentem jest Dyrektywa Maszynowa z 2006 roku. Nakłada ona na producentów maszyn szereg różnego rodzaju wymagań, które muszą zostać spełnione, aby maszyna mogła być dopuszczona do sprzedaży. Zanim trafią one do obrotu, muszą przejść procedurę oceny ich zgodności oraz uzyskać deklarację zgodności WE. Niezbędne jest także oznaczenie takich maszyn znakiem CE. Dyrektywa ta obowiązuje nie tylko producentów w Polsce, ale w całej Unii Europejskiej. Ujednolicenie wymogów i przepisów pozwala swobodnie importować i eksportować maszyny na inne rynki.
Każdy producent maszyn musi spełniać wymogi:
Niezbędne jest także przeprowadzenie oceny ryzyka. Zgodnie z nimi producent musi określić ograniczenia związane z niewłaściwym lub nieuzasadnionym używaniem maszyn, a także opisać zagrożenia, jakie się z tym wiążą.
Norma obowiązująca producentów maszyn to m.in. EN ISO 12100. Określa ona ogólne wymagania dla procesu projektowania oraz konstruowania maszyn, a także oceny ich bezpieczeństwa. W normie tej zawarte są wytyczne, których przestrzeganie ma zapobiec zagrożeniom związanym z użytkowaniem maszyn. Określa, jakie konkretne kroki na etapie projektowania oraz konstruowania trzeba podjąć, aby zapewnić bezpieczeństwo korzystania z maszyn.
Inną normą jest natomiast EN ISO 13849. Jest to międzynarodowy standard określający wymagania dla systemów sterowania. Określa minimalne wymagania dla maszyn, które pozwalają zmniejszyć ryzyko wypadków podczas ich użytkowania. Określa ona m.in. że każdy z produktów musi być nie tylko właściwie zaprojektowany, ale również przetestowany.
Przepisy związane z bezpieczeństwem maszyn określają, że projektanci, czyli producenci muszą w tym zakresie współpracować z użytkownikami, którzy je nabywają. Z kolei pracodawca kupujący maszynę oznakowaną CE i udostępniający ją pracownikom musi przestrzegać przepisów zawartych w Dyrektywie Narzędziowej 2009/104/WE. Określa ona wymagania dla użytkowników.
Obie dyrektywy określają jedynie minimalne wymagania. Oznacza to, że państwa Unii Europejskiej, które je obowiązują, mogą stosować jeszcze bardziej surowe wymagania. Istnieje zatem konieczność sprawdzenia krajowych przepisów dotyczących bezpieczeństwa maszyn przed wprowadzeniem ich na rynek.
Wszystkie działania producentów oraz użytkowników mają prowadzić do minimalizowania ryzyka związanego z użytkowaniem maszyn. W procesie projektowania należy uwzględnić wszystkie założenia, także te, wskazujące na to, czy konkretna maszyna będzie użytkowana przez profesjonalistów, czy też amatorów.
Zgodnie z Dyrektywą Maszynową producentem maszyn jest osoba fizyczna, które produkuje lub projektuje maszyny oraz maszyny nieukończone i wprowadza je na rynek pod własną nazwą lub znakiem towarowym. Może także stosować wyprodukowane maszyny na własny użytek. Określenie tego, kto jest producentem, a kto użytkownikiem ma kluczowe znaczenie. Wpływa to bowiem na szereg obowiązków, które musi spełnić.
Do producenta należy przeprowadzenie oceny ryzyka, która pozwala określać szczegółowe wymagania w zakresie ochrony zdrowia oraz bezpieczeństwa, które później są stosowane przez użytkowników. Wyniki tej oceny wpływają na dalszy proces projektowania oraz wykonywania maszyn.
Obowiązkiem producenta jest przekazanie użytkownikowi pełnej informacji o przeznaczeniu oraz prawidłowym użytkowaniu maszyny. Instrukcja musi również zawierać ostrzeżenia przed korzystaniem z nich w sposób niezgodny z przeznaczeniem. Zgodnie z prawem producent nie ma obowiązku przekazywania dokumentacji technicznej, która zawiera także schematy i rysunki. Dokumentacja ta musi jednak być udostępniona do wglądu właściwym organom przez kolejne 10 lat. Czas ten liczy się od momentu wyprodukowania maszyny.